نگاهی به روابط جمهوری ارمنستان با رژیم صهیونیستی

اشاره: جمهوری ارمنستان از سال ۱۹۹۲ بعد از کنفرانس صلح مادرید رابطه‌اش با رژیم صهیونیستی را آغاز کرد و تا سال ۲۰۰۷ سفیر رژیم اسرائیل در گرجستان که اقامتگاهش در تفلیس است، سفیر اسرائیل در ارمنستان نیز بوده است. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ ایهود گل[۱] که در اورشلیم مستقر بوده، به عنوان سفیر جدید رژیم غاصب اسرائیل در ارمنستان منصوب شده است. در سال ۲۰۱۲ آرمن ملکونیان با اقامت در قاهره به عنوان سفیر ارمنستان در اسرائیل منصوب می شود. تا این که در ۱۳ سپتامبر  ۲۰۱۹ (۲۲ شهریورماه ۱۳۹۸) "آنا نقدالیان"، دبیر مطبوعاتی وزارت امور خارجه ارمنستان، به خبرنگاران گفت: ارمنستان سفارت خود را در اسرائیل افتتاح خواهد کرد. وی گفت: ما پایه‌های خوبی برای توسعه گفت‌وگو و روابط با اسرائیل می‌بینیم. آمادگی دو جانبه برای انجام اقدامات برای استفاده از پتانسیل‌های موجود وجود دارد. دبیر مطبوعاتی وزارت امور خارجه ارمنستان افزود: طی یک سال گذشته بین وزارتخانه‌های خارجه ارمنستان و اسرائیل گفت‌وگوی نسبتاً فعال برقرار شده است.  "نقدالیان" تصریح کرد: با افتتاح یک مأموریت دیپلماتیک در اسرائیل، ما بار دیگر تأیید می‌کنیم که گام‌هایی برداشته می‌شود و گفت‌وگو و تعهدات دو جانبه وجود دارد.

پس از گذشت یک سال در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۹ رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که سفارت ارمنستان به طور رسمی در تل آویو همزمان با آغاز روش هشنه، سال نوی یهودیان  افتتاح خواهد شد. تا این که "آرمن سمباتیان"، سفیر ارمنستان در سرزمین اشغالی در سخنان خود این واقعیت را که سفارت طبق تقویم یهودیان در آستانه سال نو آغاز به کار می کند، آن را نمادین دانست. سفیر ارمنستان در اسرائیل در این مورد که چرا این کشور پیش از این اقدام به بازگشایی سفارت در اسرائیل نکرده بود گفت: "مشکلات عدیده ای در گذشته در این زمینه وجود داشت که از طریق گفت‌وگوهای سازنده بین دو کشور این فرصت بدست آمده که بتوان این مشکلات را برطرف کرد. "ایزاک کارمل-کاگان" به نمایندگی از  رژیم غاصب اسرائیل در این مراسم حضور داشت، با استقبال از افتتاح سفارت ارمنستان در تل‌آویو، تأکید کرد که توسعه روابط بین دو کشور بسیار مهم است و برگزاری گفت‌وگو بین دوطرف باید به طور مستمر ادامه پیدا کند.

پس از شروع جنگ دوم قره باغ در ۶ مهرماه ۱۳۹۹ و تنها یک ماه پس از افتتاح سفارت ارمنستان در اسرائیل غاصب نمی‌گذشت که وزارت امور خارجه ارمنستان اعلام کرد به دلیل گزارش فروش تسلیحات از سوی اسرائیل به جمهوری آذربایجان، این کشور سفیر خود را برای انجام مشورت از اسرائیل فراخوانده است. "ناقدالیان"، سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان گفت: فروش سلاح‌های پیشرفته از سوی اسرائیل به جمهوری آذربایجان قابل قبول نیست و بر این اساس ارمنستان سفیر خود را از اسرائیل فرا می‌خواند. تا این که در ۸ دی ماه ۱۴۰۰ رسانه‌های ارمنستانی خبر دادند، رئیس‌جمهور این کشور به پیشنهاد نخست‌وزیر، "آرمان هاکوبیان"، را به عنوان سفیر ایروان در فلسطین اشغالی منصوب کرد.

"هاکوبیان" که به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، روسی، عربی، عبری، پرتغالی و لاتین مسلط است، در طول نزدیک به ۳۰ سال فعالیت دیپلماتیک خود، به عنوان وزیر امور خارجه برای خاورمیانه و سپس برای ایالات متحده، ۲۰۲۰-۲۰۲۱ خدمت کرده است. این دیپلمات ارمنستانی سابقه سفارت ایروان در برزیل، بولیوی و کلمبیا را در کارنامه خود دارد.

بالاخره ۱۹ فروردین ماه ۱۴۰۱ پس از گذشت یک سال و نیم وقفه سفیر ارمنستان در اسرائیل با تقدیم استوارنامه خود به رییس جمهور رژیم صهیونیستی به تل آویو بازگشت و رابطه ارمنستان پس از کش و قوس‌های فراوان مجددا از سرگرفته شد و تاکنون سفیر رژیم غاصب صهیونیستی در جمهوری ارمنستان  مستقر نشده و در اورشلیم مستقر شده است.

آنچه در روابط جمهوری ارمنستان و اسرائیل غاصب مهم است، سیاستمداران و شخصیت‌های عمومی ارمنی و رژیم غاصب صهیونیستی در سطوح مختلف از شباهت‌های بین دو ملت و همچنین نیاز به بهبود روابط بین دو کشور و حرکت به سطح کیفی جدید صحبت می‌کنند، این تصور ایجاد می شود که سطح کنونی روابط به نفع دو کشور است. برای طرف ارمنی، تعمیق روابط با اسرائیل حداقل به معنای اتخاذ سیاست انعطاف‌پذیرتر در قبال ایران، کشورهای عربی و خاورمیانه است که البته کار دشواری است. در واقع زمانی که توهم روابط با ارمنستان ایجاد شود، این وضعیت به نفع اسرائیل غاصب است که فرصتی برای نادیده گرفتن منافع ارمنستان، ابراز موضع مخالف در مورد برخی از مسائل کلیدی یا عدم پاسخگویی ایجاد می‌کند. در عوض، عمیق تر شدن روابط اسرائیل غاصب با همسایگان آذربایجان و گرجستان از اهمیت استراتژیک برخوردار می‌شود که نمی‌تواند بدون نگرانی باشد.

لایه همکاری فرهنگی تقریباً در روابط ارمنستان و اسرائیل وجود ندارد. هر دو جامعه از یکدیگر بی‌خبرند و اگر در اسرائیل، به لطف لایه فرهنگی ارمنی در سرزمین مقدس، ارمنییان سابق که اخیراً ساکن شده‌اند تا حدودی با مظاهر مختلف فرهنگ ارمنی آشنا هستند، پس تقریباً، اگر نگوییم کاملاً، ارمنییان با فرهنگ «یهودی-اسرائیلی» ناآشنا هستند و تنها سالانه حدود ۵۰۰ گردشگر از ارمنستان از اسرائیل بازدید می کنند.

قصد رژیم صهیونیستی از برقراری روابط نزدیک با ارمنستان از یک سو حفظ توازن در منطقه قفقاز و از سوی دیگر حضور در نزدیکی مرز جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان و گرجستان است و باتوجه به استفاده جمهوری آذربایجان از پهبادهای رژیم صهیونیستی در قره باغ، کشور ارمنستان سعی دارد با گشایش سفارت مناسبات خود را با رژیم صهیونیستی گسترش دهد.

حضور رژیم اسرائیل در ارمنستان باعث کاهش روابط کشورهای منطقه با این کشور خواهد شد و در مقطع کنونی با توجه به حساسیت‌های کشورهای منطقه به فعالیت‌های تروریستی رژیم صهیونیستی، توسعه رابطه با اسرائیل به نفع ارمنستان نخواهد بود و با توجه به رویکرد مثبتی که جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه بخصوص ارمنستان داشته است، انتظار می‌رود که سیاستمداران این کشور از توسعه روابط با رژیم صهیونیستی پرهیز نمایند.

در پایان به این نکته باید اشاره کرد که بازگشایی سفارت ارمنستان در اسرائیل غاصب در حالی صورت گرفته که ارمنستان در این سال‌ها روابط "حسنه" خود را با ایران حفظ کرده است، از آن جایی که مرز ارمنستان با دو همسایه این کشور-ترکیه و جمهوری آذربایجان- بسته است، مرز با جمهوری اسلامی ایران برای ارمنستان اهمیت حیاتی دارد.[۱] ایهود گل سفیر اسرائیل در قرقیزستان و ترکمنستان نیز بوده است. سفیر ارمنستان در فرانسه سفیر جمهوری ارمنستان در اسرائیل (محل اقامت پاریس) نیز بود.